Stawianie ?agli na jachcie
podobne jest bardziej ni? na innych statkach
do rozwijania skrzyde? u ptaka;
lekko??, z jak? jacht si? porusza,
stanowi rozkosz dla oczu.
Joseph Conrad "Zwierciad?o morza"

Trzy stolice i okolice - ba?tycki rejs Oriona, 2017 rok

M�wi? o mnie: jezioro polodowcowe, troch? niedosolone. A przecie? mam wyspy: Gotland, Oland ca?kiem spore, a najwi?ksza g??bia Landsort to ponad 400m! A jakie ?adne mam zatoki: Meklemburska na zachodzie, Botnicka na p�?nocy, Fi?ska i Ryska na po?udniowym wschodzie. A na po?udniu � mniejsza, ale najmilsza � zatoka Gda?ska.

A na niej c�? to za wytworny jacht! Pi?kno i elegancja - mucha nie siada! Motyl? Bardzo prosz?! Na dziobie wygrzewa si? � pa? kr�lowej, w kolorze mahoniu� Bo to s/y Orion. W kokpicie rozsiedli si? przyjaciele Oriona, przyszli odda? cumy przy wyp?yni?ciu w ba?tycki rejs: TRZY STOLICE I OKOLICE.
Mi?o pogaw?dzi? przy kawie, dro?d?�wce, ale� Kapitan podrywa za?og?: jacht sklarowany� Ruszamy!

1300 odej?cie od kei, ?adnie wieje, grot w g�r? i� Kurs na� Liepaj?! Przy wyp?yni?ciu - s?oneczko i lekka bryza, trudno oderwa? si? od l?du; ostatnie rozmowy telefoniczne z bliskimi, za Helem ju? tylko szum wiatru, trzepot ?agli i jachtowe porz?dki. Lekko nie b?dzie, bo wieje dok?adnie w mord?, ale wieje!
Wachtowy rytm wyznacza czas pracy i odpoczynku. Po zej?ciu pod pok?ad � bynajmniej morski zapach - tu nie zmarnuje si? ?wie?o zasztauowanego pieczywa - za?oga w pe?ni zas?u?y?a na posi?ek. Nied?ugo� strac? apetyty�
Wiatr konsekwentnie przeciwny i� s?aby, nadchodzi pierwszy rejsowy wiecz�r i noc�
Kolejne mile odk?adane na mapie, powoli Orion zmierza na p�?nocny-wsch�d.
Niestety w nocy z poniedzia?ku na wtorek nast?puje zatrzymanie jachtu przez stra? przybrze?n? Rosji. Pow�d � wej?cie na wody terytorialne. Spisanie protoko?u trwa ponad dwie godziny.
Wreszcie o 0330 � mo?na p?yn?? dalej. Wiatr si? wzmaga, kierunek � utrzymuje. Grot na dw�ch refach i kliwer z trudem utrzymuj? pr?dko?? marszow?, gorzej z kursem; du?y dryf raczej odsuwa od ?otewskiego brzegu.
Na dodatek p?k?o ucho na sztagowniku lewego forsztagu - wymiana na szekl? na rozbujanym dziobie zalewanym falami nie by?a ?atwym zadaniem, ale sztag i maszt zosta? zabezpieczony.
W sam? por?, bo pod wiecz�r rozwia?o si? do si�demki, noc i kolejny dzie? nie przynios?y po??danej zmiany kierunku wiatru. Halsuj?c jacht przybli?a? si? do wyspy Gotlandii.
W tych warunkach zapad?a decyzja, by zawin?? do Visby i planowan? tras? pokona? zgodnie z kierunkiem wskaz�wek zegara: najpierw skandynawskie, a potem ?otewskie porty.
Poprawi?a si? pogoda i nastroje za?ogi.

Mo?na zrzuci? "karego", grota; komenda: cumy i odbijacze na pok?ad � w czwartek na ranem Orion wp?ywa do Visby!
Tradycyjne powitanie nowego portu � kufelek zimnego piwa w kokpicie, obowi?zkowo ?yk dla Neptuna w podzi?ce za pomy?lny przelot i� co tu robi? w stolicy Gotlandii?
Zadbana i zagospodarowana marina, dobrze znana za?odze� Typowa, ma?omiasteczkowa zabudowa� niegdysiejszej metropolii i g?�wne atrakcje turystyczne: ruiny mur�w obronnych, ko?cio?�w � przypominaj? o pradawnej ?wietno?ci. Nawet woda w studni wysch?a. Post�j nie b?dzie d?ugi � warto wzi?? przyk?ad z s/y Zawisza Czarny, kt�ry szybko opu?ci? g?o?n? marin?. W pi?tek rano wreszcie mo?na odpocz?? od ha?a?liwej muzyki - na cumuj?cych motor�wkach bawi?a si? szwedzka m?odzie?.

zostaje ze ruf?, p?yniemy w towarzystwie jachtu � okazja do "regat".
?adny baksztag sprzyja ?egludze wzd?u? zachodniego brzegu Gotlandii. Mimo s?abn?cego wiatru jeszcze tego samego dnia latarnia Landsort na trawersie oznacza wej?cie w szkiery, kurs: Nyneshamn, a w sobot? 02.20...

...mo?na odnotowa?: cumowanie w Nyneshamn.
Marina obszerna, z praktycznym wyposa?eniem, ?eglarze nie mog? narzeka?.
A co mo?na zobaczy? na l?dzie? Bardziej ni? nowoczesne budynki, przyci?ga wzrok po?o?ony na skalistym wzg�rzu ko?ci�?. Niestety zamkni?ty, trudy wspinaczki wynagradza widok na wej?cie do portu jachtowego.
Po drugiej stronie ko?cio?a dow�d ??czno?ci ze sta?ym l?dem � linia kolejowa, w sobotnie popo?udnie niewielu spacerowicz�w na placu i g?�wnym deptaku z placem zabaw i "dzie?em sztuki", a przed siedzib? w?adz miasta� zbawcze ?aweczki. Chwila odpoczynku � na koncert karaoke (szwedzkie piosenki biesiadne?) raczej nie zostaniemy. W miasteczku obok blok�w tradycyjne budownictwo jednorodzinne. W przydomowych ogr�dkach opr�cz malin, porzeczek i kwiat�w mo?na trafi? na motoryzacyjne cacka. Toyota, mercedes, i� zabytkowy okaz dodge. Historyczne s? te? instrumenty nawigacyjne na sklepowych wystawach, o ?eglarskich tradycjach miasta przypominaj? modele jacht�w. Ciekawsze ni? miniatury s? prawdziwe jednostki � w marinie. Mo?na by?o odpocz??, i� czas ruszy? w drog?.
Wczesnym rankiem w niedziel? 30 lipca - ostatnie uj?cia Nyneshmn � marina, i ko?ci�?, i� niewiele wi?cej.
Kurs na Sztokholm � fordewindowy, wiatr s?abnie, wi?c genua odpocznie, genaker jest nie tylko fotogeniczny, ale ?adnie ci?gnie. A co robi za?oga, gdy jacht p?ynie na r�wnej st?pce?
Oddajmy g?os Stasiowi. Preparowanie "podmaszt�wki" czyli napoju rozgrzewaj?cego na bazie ?�?tek, cukru i� spirytusu to orionowska tradycja.
Pogoda sprzyja lawirowaniu mi?dzy wyspami, powoli zmierzamy do najw??szego przesmyku � Saltsjobaden. To raczej rzeczka ni? morski szlak - miejscami robi si? naprawd? ciasno. A mijane jednostki to nie tylko jachty ale te? ma?e statki turystyczne.
Z?o?liwy fordziak, trzeba zrzuci? grota � dobrze, ?e jest silnik � a nie jak w ubieg?ym stuleciu wios?owanie, albo przeci?ganie "na bur?aka" � te czasy pami?ta kpt. Ku?nierz - w latach 60-tych Orion nie by? wyposa?ony w mechaniczny nap?d� Pogoda sprzyja.
Trasa dok?adnie oznaczona, dobra widoczno??, kolejny zakr?t i podziwiamy szwedzkie wille, coraz wi?cej zabudowa? na brzegach to znak, ?e do stolica Szwecji blisko. Jeszcze most, ju? pracuj? ?agle i wreszcie � marina przy muzeum Vasa. Kolejny dobrze znany Orionowi zak?tek Ba?tyku.

W niedziel? 30 lipca popo?udniowe (1630) cumowanie w marinie Wasahamnen na wyspie Djurgaarden. Post�j kilkudniowy - w Sztokholmie warto zatrzyma? si? d?u?ej.
Co mo?na zrobi? po zacumowaniu? Pobra? wod?, wykona? kilka telefon�w i pora rozprostowa? nogi. W okolicy jest sporo atrakcji.
Mo?e zabytkowy cyrk? Albo weso?e miasteczko? Nie, bujania i podrzut�w by?o do?? na morzu. Ciekawsze s? doki � w jednym z nich odbudowano zatopionego Vas? � pechowy wrak po renowacji zarabia przyci?gaj?c do muzeum t?umy turyst�w. Godne podziwu s?, umieszczone w mniejszym hangarze, historyczne jednostki, kt�re nie zaton??y zaraz przy wodowaniu � kr�lewskie ?odzie przydawa?y si? w komunikacji mi?dzy wyspami i w szkierach. Niedzisiejsze zdobnictwo i nap?d wios?owy, a dla kogo?, kto nie lubi plusku wiose? i t?oku - jednoosobowy katamaran. Szkoda, ?e zaniedbany � w przeciwie?stwie do b?yszcz?cych motor�wek. Przyda?yby si? takie lakiery na burtach ORIONA� Mn�stwo atrakcji na Djurgaarden - w dawnym forcie. W XXI wieku nad wysp? g�ruje muzeum skandynawskie, jest te? muzeum biologiczne, skansen, mo?na wypocz?? w parku lub przytulnej kafejce na l?dzie albo na wodzie.
Za mostem ??cz?cym wysp? ze sta?ym l?dem � miejska zwarta zabudowa; wzd?u? bulwaru XVIII-wieczne kamienice. Zadbane nie tylko fasady, ale� Jak tu ?y? w takiej "studni"?
Dobrze, ?e s? przestrzenie nad wod? � i pogoda sprzyjaj?ca spacerom.
Na ko?cu bulwaru gmach opery, kolejne mosty i wyspy z gmachem parlamentu i zamek kr�lewski. Z zamkowych okien widok na stolic? Szwecji i Muzeum Sztuki. O znawstwie rze?by, architektury, malarstwa w?r�d w?adc�w Szwecji ?wiadczy wystr�j zamkowych kru?gank�w, kaplicy, dziedzi?ca. Na ko?cu dziedzi?ca panuje ars militare. O kunszcie Szwed�w przekonali si? Polacy w czasie� potopu. Zgromadzone w zamkowych podziemiach militaria pami?taj? czasy rycerzy zakutych w zbroje, a karoce kr�lewskie - wyboiste drogi � gdy zasypane ?niegiem by?y (te karoce) zast?powane saniami.
Na szcz??cie mamy lato, pora opu?ci? muzeum. Jeszcze rzut oka na zamkowe otoczenie i kurs na Djurgaarden i marin?. Trzeba halsowa? l?dem � przej?? kolejne mosty i wyj?tkowo d?ugi bulwar. Wzd?u? niego cumuj? liczne drewniane jednostki, ale to jeszcze nie ORION. Wreszcie jest marina i� na ko?cu najdalszego pomostu�
Po obiadokolacji pod pok?adem Oriona degustacja podmaszt�wki, cisz? wieczorn? przerywaj? okrzyki dobiegaj?ce z karuzeli w pobliskim weso?ym miasteczku. I zas?u?ony odpoczynek przed nast?pnym dniem.
Kolejny dzie? pobytu w Sztokholmie - okolice zamku kr�lewskiego, ciasne uliczki na Gamle Stad prowadz? na plac z pomnikiem Alfreda Nobla. Sporo turyst�w, ruch w sklepach z pami?tkami. Z Chin.
W zabytkowych szwedzkich autentykach � ko?cio?ach - cisza, mo?na � i jest co � fotografowa?.
Rigkyrke z ?elazn? a?urow? wie??. W Johanes Kyrke polski akcent: polska flaga i obraz Matki Bo?ej Cz?stochowskiej,
Ciekawych obiekt�w architektury jest wiele, spichlerze, kamienice, forty, detale. M?odsze obiekty s? bardziej praktycznie wyposa?one � typowe w Skandynawii markizy chroni?ce przed pal?cym s?o?cem.
Sztokholm to miasto nowoczesne (funkcjonuje metro) i ci?gle si? rozbudowuje � kolejne obiekty ciasno wype?niaj? zbocza g�rzystych wysepek. Pozostaje przestrze? pomi?dzy wyspami, wody jeszcze nie zabetonowano. Tu wp?ywaj? ogromne promy turystyczne i skromne jednostki. Pora wraca? do mariny, na Oriona. Kt�ry to? Ten z polsk? bander?. Zostawiamy zgie?k, kurz, miejskie ha?asy. I w drog?!

Slaby wiatr, wi?c pocz?tkowo pracuje diesel grot na przej?ciu p�?nocnym do Sztokholmu.
Potem baksztag i czujny fordewind, przy twierdzy Vaxholm uwaga na promy, i dalej, na pe?ne morze.
Mijamy charakterystyczne wysepki wybrze?a szkierowego � oszpecone przez kormorany. Byle dalej na otwarte wody w stron? Morza Alandzkiego.
Wreszcie odrywamy si? od szwedzkiej ziemi i nad ranem � pi?kna jazda na fali pod Marhaellan. Takiej frajdy pasa?erowie wycieczkowc�w nie zaznaj?, ale sposoby zwiedzania Ba?tyku s? r�?ne. Wielokrotnie jeszcze spotkamy si? z ogromnymi "szafami".

Mariehamn � stolica Aland�w � autonomiczne terytorium pod patronatem Finlandii.
Za?o?one w 1861 roku, nazwa od imienia ?ony cara Marii. Rejon strategicznie wa?ny dla Szwecji i Rosji. Z bada? historycznych wynika, ?e to jeden z najstarszych teren�w osadniczych i kolebka marynarskiego rzemios?a w Finlandii.
W znajomej marinie nie ma t?oku, w s?siedztwie zakotwiczy? Pommern � dawny frachtowiec, dwukrotny zwyci?zca regat z Australii do Anglii (1930, 1937) obecnie obiekt muzealny.
Marynistyczne akcenty przed skromnym muzeum - na trawniku marynarz na cokole dzier?y ko?o sterowe, alejki przed marin?, dalej dobrze zaprojektowana mieszkaniowa dzielnica, w pobli?u ko?ci�?ek, do pasa?u handlowego coraz bli?ej. Mi?dzy nielicznymi mieszka?cami na cokole � gubernator, a na skwerze ?aweczka, z widokiem na statu? carycy Marii Aleksandrowny.
W Ostrahamen � tradycyjny ?aglowiec sklarowany do wyj?cia. Mi?o?nik�w klasyki ?eglarskiej jest tu wi?cej � kwarta? tradycji marynarskich czyli Sjokvarteret. Na jednym z jachtowych gara?y � autentyczny zamek "cyfrowy". W osadzie szkutniczej powstaj? kolejne jednostki � akwen do ?eglowania idealny, ale wi?cej jest motorowodniak�w. Amator�w warkotu silnika jako dodatku do wiatru we w?osach jest wi?cej�

Przy wyp?yni?ciu z Marienhamn trzeba si? wspomaga? silnikiem. Marheallan mijamy ostro pod wiatr i w strugach deszczu. Na pe?nym morzu wypogadza si?, zmiana kierunku jazdy � w g�r? pod fi?ski brzeg, czyli ?adny baksztag. Przej?cie mi?dzy Alandami i Finlandi? - wieje ponad 20 kn, jedziemy 7 knot�w. Ciekawa nawigacyjnie trasa � wzmo?ona uwaga w ?egludze mi?dzy wyspami, po nabie?nikach � wa?ne, ?e pogoda sprzyja (dobra widoczno??, ma?e zafalowanie). Fi?skie jednostki du?e (znane z g?�wek portu gdy?skiego Finnlines) i ma?e,� z fi?sk? bander?. Finlandia coraz bli?ej.

Po sympatycznej ?egludze w szkierach - wjazd w uj?cie rzeki Aurajoki w ?rodku nocy o 0220. Wjazd po bojach do Turku � w uj?cie rzeki Aurajoki, mieszcz? si? ca?kiem du?e statki. Szwedzkie Abo czy fi?skie Turku? Na lewobrze?nych wzg�rzach powstaj? kolejne apartamentowce, wzd?u? prawego brzegu marina, w kt�rej cumuje ORION. Jacht sklarowany, mo?na zacz?? zwiedzanie miasta, kapitan na czele!
Obok nowoczesnych � klasyczne jednostki. W historycznym Turku przesz?o?? cz?sto miesza si? z tera?niejszo?ci?. Przed muzeum morskim odpoczywa na zas?u?onej emeryturze Suomen JOUTSEN - stalowy ?aglowiec � z 1902 roku - jako eksponat muzealny.
Atmosfer? miasta tajemniczego, bajkowego podkre?laj? niezwyk?e obiekty: z rzeki wystrzela tryskaj?c wod? kamienno-stalowy ogon wieloryba, ?uski morskiego potwora po?yskuj? na trawniku, a co robi ta gigantyczna stokrotka przed muzeum morskim?
W ba?niowej krainie musi by? zamek � ?redniowieczny, najwi?kszy w Finlandii. Twierdz? wzniesion? w 1280 wielokrotnie rozbudowywano dla potrzeb kolejnych ksi???t i gubernator�w.
W tych murach odbywa?o si? wesele fi?skiego ksi?cia Jana i Katarzyny Jagiellonki � ich syn jako Zygmunt Waza szcz??liwie panowa? w Krakowie.
Podobie?stw do Krakowa jest wi?cej � tu powsta? pierwszy w Finlandii uniwersytet, a po przeniesieniu stolicy do Helsinek miasto straci?o na politycznym, ale nie kulturalnym znaczeniu. Analogicznie dzia?o si? w Krakowie � po przeniesieniu stolicy do Warszawy.
Grube mury okalaj? pomieszczenia: skromne dla s?u?by i bogato wyposa?one komnaty godne kr�lewskich mo?ci.
Poddani mieszkaj? skromniej w domkach. Charakterystyczne fi?skie obicia skutecznie zabezpieczaj? przed ch?odem zimowym. Przestrzeni tu sporo, wi?c ulice szerokie, na wzniesieniu � lutera?ski neogotycki ko?ci�?. Z marynistycznym akcentem. Ko?ci�? na polodowcowym g?azie otoczony jest niewielkim parkiem z ?aweczkami.
Mi?o odpocz??, ale wypada zwiedzi? najwa?niejsz? ?wi?tyni? fi?skiego ko?cio?a lutera?skiego.
Ukryty za drzewami obiekt, kt�rego najstarsza cz??? pochodzi z XIII wieku powi?kszano o kaplice. Mimo kilku po?ar�w zachowa?y si? grobowce im. Kr�lowej Szwecji Katarzyny Mansdottet i malowid?a. Nekropolia przypominaj?ca wawelsk?. Znawc�w architektury przyci?gaj? szczeg�?y konstrukcyjne, detale zdobnicze.
Z dziedzi?ca przed katedr? mo?na podziwia? ogromn? wie?? i zakole Aurajoki, leniwie tocz?cej swe wody przez stulecia.
Rzeka spi?ta mostami, kt�re skutecznie broni? doj?cia du?ym statkom w g??b l?du, ale pozwalaj? na komunikacj? mi?dzy brzegami � szwedzkim Abo i fi?skim Turku. Bez problemu kr??? motor�wki i kursuj?cy w pobli?u mariny prom � fori. Podr�? trwa 90sekund. Na przycumowanych stateczkach z powodzeniem funkcjonuj? kafejki, kusz? spaceruj?cych wzd?u? bulwar�w. Na wodzie � kaczko-g?si � olbrzymy� Bulwary to miejsce idealne do spacer�w i joggingu. Idealnie pasuje pomnik Pavo Nurmiego � s?ynny biegacz fi?ski, zdobywca 9 z?otych i 3 srebrnych medali olimpijskich. Po przeciwnej stronie rzeki figurki "odpoczywaj?cych biernie". Co jeszcze nad rzek?? Szwedzka willa � w Abo, a na fi?skim brzegu centrum kultury Turku. Na obszerny pok?ad zaprasza klub- bar AUSIIE. Naprzeciwko urz?d miasta. Ale most nie jest daleko.
Lewobrze?ne centrum cz??ci miasta zagospodarowano do?? dok?adnie, ale tak w?ska uliczka to rzadko??. Kameralne galerie, kafejki � przed wej?ciem � pucybut � samoobs?uga.
Do biblioteki raczej nie wybierzemy si?, chyba ?e kto? zna fi?ski.
Kamienice dziewi?tnastowieczne kontrastuj? z XX-wiecznymi, w cz??ci handlowej panuje niewielki ruch samochodowy, zaskakuje spok�j i przestrze? � zw?aszcza na Kauppatori.
Musia?o tu by? t?oczno za rosyjskiego panowania � od staroruskiego Targe pochodzi nazwa Turku. Z tamtych czas�w zosta? tu chyba tylko bruk. Hotel Sorde nie grzeszy urod?. Powy?ej placu muzeum sztuki. Na postumencie znane popiersie Lenina � w�dz przysz?ej rewolucji mieszka? w pobli?u, spacerowa? po okolicznym parku i�Znowu wypada zanurzy? si? w przesz?o?? � historia Finlandii podobna jest do polskich dziej�w � rosyjskie panowanie, zsy?ki i skromna rzeczywisto?? poddanych cara. Naj?atwiej w Muzeum Farmacji, albo w� skansenie Luostrinmaki.
Co mo?e si? kry? w tych poro?ni?tych trawnikiem szopkach? Praktyczna i ekologiczna dach�wka i pomys?owa drewniana rynna. A co w ?rodku? W tym zak?adzie czas si? zatrzyma? - nikt nie nakr?ca "kuku?ek" - nie znajd? nabywcy. Narz?dzia roz?o?one, jakby zegarmistrz tylko wyszed? na chwil?. Ale nie do rymarza � tu te? brak kupuj?cych, nie poruszy si? ko?o nap?dowe u ko?odzieja, za to mo?na swobodnie obejrze? wyposa?enie XIX-wiecznych warsztat�w. Warto zobaczy? pracowni? malarsk?, pracowni? wikliniarza, w drukarni jeszcze matryce sprzed epoki Gutenberga. I pomieszczenia mieszkalne rzemie?lnik�w z dawnym wyposa?eniem. A to -trudno si? domy?li? � czy?by dwuosobowa� toaleta?
I oczywi?cie pomieszczenie do sauny. Finowie potrafi? si? relaksowa? nawet na ?�dce (p?ywaj?ca ?�dka z odpowiednim wyposa?eniem). Na Orionie sauny nie potrzeba, wa?niejsza jest uroczysta kolacja � bo nad ranem.

Zostaje za ruf? tr�jmasztowiec, pasa?erski prom. Od znajomych zamkowych mur�w wa?niejsze s? boje i nabie?niki: dok?adnie oznakowane szlaki ?eglugi.
Z promami nie b?dziemy si? ?ciga?, ale katamaran za ruf? to ju? wyzwanie.
Na pe?nym morzu � ?adny baksztag, niestety wiatr s?abnie i Orion powolutku przemieszcza si? przez Zatok? Fi?sk?. Arcyciekawa okolica - lawirowanie mi?dzy wysepkami.Pogoda wprost idealna� dobra widoczno??, niewielkie zafalowanie. Stolica coraz bli?ej.
Nie pomo?e zmiana ?agli - genu? zast?pi? blooper, ale nie wytrzyma? - mocniejszy podmuch i wystrzeli? z ramek.
Cz??ciowo trzeba wspomaga? si? silnikiem, kolejna nocna wachta. Nad ranem to ju? podej?cie pod Helsinki, latarnia HARMAJA to takie GD dla Helsinek.
Po lewej burcie zostaje grupa wysepek z XVIII- wieczn? twierdz? Suomenlinna � jej armaty nie s? gro?ne, lepiej uwa?a?, na ruch prom�w. I ju? w Zatoce Toolonlahti � mo?e znajdzie si? miejsce dla ORIONA � w?a?nie wyp?ywa jaki? jacht.

W helsi?skiej marinie - du?y obiekt z kilkoma pomostami, jeden z ostatnich � dla go?ci - polska flaga na maszcie.
Po sklarowaniu jachtu - czas na spacer wzd?u? bulwaru w stron? z daleka widocznego Soboru Uspienskiego Za?ni?cia Matki Bo?ej. Budowany na polodowcowej skale od 1868 roku g�ruje nad historyczn? dzielnic? Katajanokka. Przypomina o czasach panowania cara, kiedy nast?pi? rozw�j Helsinek - po przeniesieniu stolicy z Turku. Najwi?ksza ?wi?tynia prawos?awna w Europie Zachodniej szczyci si? z?oconymi kopu?ami i bogato zdobionym wn?trzem. Na zewn?trz, wok�? ko?cio?a, fotografie zabytkowych cerkwi z polskiej "wschodniej ?ciany". Z jednej strony wzg�rza widok na marin?, po przeciwnej stronie u st�p zabytkowej budowli roz?o?y?y si? kramy targu Kupatori. Kramy wystawione wzd?u? brzegu zatoki, a na jej spokojnych wodach, dla hotelowych go?ci, p?ywaj?cy� basen.
W ferworze zakup�w mo?na si? zgubi? � statua zwie?czona carskim or?em to dobry punkt orientacyjny. Kto nie kupuje fi?skich wersji pami?tek z Chin � mo?e uda? si? przestronnymi uliczkami, wzd?u? secesyjnych kamienic, ?agodnie pod g�r? � tramwaj musi sobie poradzi?, a gdy przejedzie - ods?oni widok na Plac Senacki i pot??n? neoklasyczn? katedr? lutera?sk?.
Na ?rodku placu od 1894 kontroluje sytuacj? Aleksander II z pomnika na kolumnie.
Katedr? fundowa? car Miko?aj na wz�r katedry ?w. Izaaka w Petersburgu � dlatego w czasach zimnej wojny, gdy rosyjskie plenery nie by?y dost?pne, filmowcy z zachodnich pa?stw korzystali z tej scenerii dla przedstawienia Petersburga. Dzi? przed schodami parkuj? autokary dowo??ce turyst�w. Wok�? placu budynek senatu, siedziba s?du, Uniwersytet Helsi?ski.
Co jeszcze warto zobaczy? - oto jeden z symboli Helsinek � fontanna Havis Amanda, przy pasa?u Esplande pomniki Runeberga, Zachariasza Topeliusa, Eyno Leino (fi?scy arty?ci).
Nieco dalej, za parkowym pasa?em Esplanade - dla usprawnienia ?ycia mieszka?c�w: kafejki, praktyczna hala targowa, komunikacyjne struktury.
Warto zag??bi? si? w t? dzielnic? , gdzie powsta? interesuj?cy i niezwyk?y ko?ci�? Temppeliaukio, zbudowany w latach 60-tych XX wieku zosta? tak, aby nie narusza? otoczenia, czyli wykuty w skale.
O?wietlenie naturalne(!) zapewnia 180 szklanych tuneli umiejscowionych mi?dzy kopu?? a ?cianami. Pod sklepieniem o ?rednicy 24m w kszta?cie dysku z miedzianego drutu � wn?trze ko?cio?a i jednocze?nie idealna sala koncertowa. Podczas gdy Romek z Waldkiem (i t?umem turyst�w) podziwiaj? wn?trze � reszta za?ogi spaceruje po dachu - mo?na odpocz?? w cieniu drzewa, albo zbiera? zio?a. Przygl?da si? temu para kr�w na� balkonie kamienicy. Poni?ej, w sklepie z pami?tkami, na garnuszku przycupn?? W?�czykij z Doliny Mumink�w, ale? bajkowa ta Finlandia. Kraina Mumink�w i renifer�w. Te ostatnie chyba t?skni? za zieleni?, a tu wszystko wybetonowane. Nawet plac z pomnikiem marsza?ka Mannerheima (odpowiednik J�zefa Pi?sudzkiego).
W?cej przestrzeni � w okolicy Centrum konferencyjnego Talo � dos?ownie Dom Finlandii. Tu podpisano Akt Ko?cowy konferencji Bezpiecze?stwa i Wsp�?pracy w Europie z 1971. Architekt Alwar Aalto zastosowa? z powodzeniem bia?y marmur i czarny granit obecnie mie?ci si? tu m.in. siedziba Helsi?skiej Orkiestry Symfonicznej z sal? na 1200 miejsc.
Ciekawych obiekt�w jest wi?cej: ko?ci�? Kallo z pot??n? wie??, Ateneum � muzeum sztuki z 1888 roku.
Wzd?u? g?�wnej ulicy Mannerheiminttie � Muzeum Narodowe - z ekspozycj? historii Finlandii, Parlament. Szkoda, ?e nie ma ?aweczki na skwerze
A mo?e spr�bowa? fortuny w kasynie? Chyba lepiej zrobi? zakupy i wraca? na jacht. Domy, ulice uff.Jeszcze tylko min?? dworzec kolejowy z 1910 roku - Lasipaltsi � Szklany Pa?ac z1936 -znacznie unowocze?niony� jeszcze par? krok�w i... Nareszcie jeste?my w marinie� Klubowicze w HMVK dbaj? o swoj? siedzib?.
Kolejny dzie? � w Helsinkach � pogoda sprzyja, wi?c spacerujemy wzd?u? budynk�w w stylu tych z Turku - i nad zatok? - do ogrodu botanicznego z pomnikiem Sibeliusa.
Passio Musica� z 1967 roku � to dzie?o Eila Hiltunen, kt�ra przez 6 lat spawa?a stalowe rury o wadze 24 ton. Akademia Muzyczna r�wnie? nosi imi? s?ynnego fi?skiego kompozytora znanego z zami?owania do przestrzeni i natury. W miejskich kwarta?ach mi?dzy kamienicami trudno o swobod?, ale w pobli?u mariny, na cyplu Terrasori piknikowa atmosfera i urz?dzenia do prania i osuszania dywanik�w.
A co na Orionie? Po?egnalna kolacja, na os?od? piernikowy dodatek. I wyp?yni?cie z Helsinek, po prawej burcie zostaje twierdza Suomenlina z 1748 roku, zbudowana przez Szwed�w na 6 wyspach, mia?a za zadanie broni? Helsinek od strony morza. W dawnych koszarach obecnie mie?ci si? muzeum wojskowe.

Uwaga na promy! ?agle w g�r?, odrywamy si? od l?du, ostry bejdewind do Harmaji � wieje coraz mocniej, wi?c konieczna jest zmiana grota na mniejszy, grot III "opecowski". "Czesanie" Zatoki Fi?skiej - troch? na silniku, potem grot III "opec" + fok marszowy i "kary" bo przywia?o.

Pod brzeg Estoni, w stron? wyspy Osmusaar. S?abo i wieje w mord?, przej?cie mi?dzy wysp? Vormsi i sta?ym l?dem. Hals�wka, mijamy w s?oneczku i przy zdychaj?cych ?aglach Hiuma i Muchu praw? burt? do przesmyku i wyp?ywamy na Zatok? Rysk?.

Diesel grot warczy i ci?gnie na Zatoce Ryskiej, bo sflauci?o. Pojawia si? chmura i z tej chmury co? b?dzie: owszem, burza z gradem i odkr?tka od SE do SW 3-4. Baksztag i znowu flauta.

Od flauty do ostrrego bejdewindu � 25 knot�w wiatru przez 3h (wachta Zbyszka i Romka) - weso?o ?opocz? banderki: szwedzka, alandzka, fi?ska i ?otewska!
Wreszcie g?�wki wej?cia do Rygi � i powolny wjazdy D?win? do Rygi.

Portowe i przemys?owe obiekty nie dziwi?, to norma na zachodnim brzegu D?winy, a widoczne z morza tutejsze sea-tower ?wiadcz? o rozwoju miasta. Podobnie celuj?cy w niebo most wantowy � ??czy brzegi i jednocze?nie zamyka drog? statkom i promom � cumuj? na prawym brzegu rzeki. Za grobl? w przytulnej zatoczce � s?abo wykorzystana przysta? jachtowa (opr�cz Oriona � polski jacht Czarny Diament).
Tury?ci z ogromnych wycieczkowc�w i jacht�w zaciekawieni wyruszaj?, aby zwiedzi? stolic? ?otwy.
W s?siedztwie przystani dzielnica mieszkaniowa, wysokie secesyjne kamienice, centrum kulturalno-wystawowe, eklektyczny blok okraszony "szklarni?".
Dopiero stare miasto okazuje si? architektoniczn? pere?k? - starannie odrestaurowane ?redniowieczne grube mury, ciasne uliczki a przy nich finezyjne kamieniczki. Istny labirynt � po szerokich fi?skich alejach. Ponad siedzibami mieszczan g�ruje wie?a ko?cio?a ?w. Jakuba z 1225. Przy niewielkim rynku Katedra (obecnie protestancka) zbudowana w 1211 roku � najwi?ksza w krajach ba?tyckich. Na placu przed katedr? widok na pot??n? wie?? i fasad? ko?cio?a. Nic dziwnego, ?e sporo turyst�w, kramiki z pami?tkami, bufety, kafejki. Nad nimi potr�jna strzelista wie?a ko?cio?a ?w. Piotra z 1209 roku. Ulic? zamyka ko?ci�? Matki Bo?ej Bolesnej z XVIII wieku. Kluczymy by zobaczy? ko?ci�? ?w. Piotra przy rynku.
Jest tu r�wnie? ratusz czyli Dom Bractwa Czarnog?owych � dawne stowarzyszenie kupc�w pochodzenia niemieckiego z XIV.
O nieuniknionym up?ywie czasu przypomina zegar na wie?y ko?cio?a Tr�jcy ?w. (trinity Cathedra): ?redniowiecze s?siaduje z barokiem renesansem, XIX i XX wieczne fasada ko?cio?a ?w. Piotra i wsp�?czesne konstrukcje.
Wok�? starego miasta panuj? secesyjne kamienice � najwi?ksze skupisko w Europie. I wreszcie co? dla odpoczynku i och?ody - namiastka natury i zieleni nad wod? � wykorzystanie kana?�w przy rzece - spacerniak i wodna przysta?. W pobli?u wystawiono niezwykle wa?ny dla obywateli ?otwy symbol niepodleg?o?ci pa?stwa ods?oni?ty w 1935 roku. Pomnik wolno?ci. Tym razem za kratami rusztowania. Wzniesiony w latach 30-stych jako symbol niepodleg?o?ci ?otwy (na miejscu pomnika Piotra Wielkiego na koniu do 1915 roku).
Jest te? fragment muru berli?skiego - upami?tniaj?cy wyzwolenie spod sowieckiej okupacji w 1991 roku. Pozosta?o?ci? pobytu czerwonoarmist�w � pomnik pierwszego astronauty. Oraz odpowiednik Pa?acu Kultury w Warszawie - obecnie Wie?owiec Akademii Nauk ?otwy � dawny dom Ko?cho?nika z czas�w stalinowskich.
Rowery wiesza si? tu na ?cianie, ?aglowce buduje z bursztynu� Chyba to pora odpocz?? � na ORIONIE. Jutro te? jest dzie?, mruczy przystaniowa "sowa" (dziwaczna rze?ba na s?upku z ko?em ratunkowym). Kolejny dzie? - i z nowym zapasem si? zwiedzamy Ryg?. Mi?dzy pieczo?owicie odnowionymi domami -?otewski Teatr Narodowy z 1919, przy skwerze statua gubernatora Bagrationa � inicjatora budowy soboru Narodzenia Pa?skiego.
Ryga to pere?ka, ale gdy oddalamy si? od centrum � czar pryska. Domki mniejsze, skromniejsze i wymagaj?ce renowacji � stopniowo remontowane � odzyskuj? dawn? ?wietno?? (np. Centraltrigus � zesp�? hal targowych -5 hal jak w Gdyni � zbudowany z hangar�w niemieckich sterowc�w). Czas ucieka - bij? "carillony" przy supermarkecie. Wkracza Europa � centrum handlowe Stockmann, hotel - Radisson. Id?c w stron? D?winy � mijamy Parlament, budynki rz?dowe. Pomnik Armii Radzieckiej jeszcze stoi (Lenina zr�wnano z ziemi?). Z mostu widok na star�wk? i zamek Rycerzy Kwaler�w Mieczowych z 1330 roku � obecnie rezydencja premiera.
A D?wina p?ynie do Ba?tyku. Biznesowe wie?owce po zachodniej stronie, wantowy most spina dwa brzegi � ??czy ?wiaty - przysz?o?ci z przesz?o?ci?, zachodu ze wschodem. Po obu stronach rozleg?e bulwary. W spokojnej marinie zostaje Czarny Diament. Orion sklarowany do wyj?cia i�

Wyj?cie z Rygi to niestety silnikowa ?egluga.

Flauta, albo s?aby W2 + silnik, wieczorem mijamy Cypel Kolka lew? burt?, Sarema po prawej burcie. W nocy wieje do 20 knot�w - przydadz? si? 2 refy i dzielny "kary", czyli fok manewrowy I-wszy.

Rano zmiana na genu?, i ?adna jazda w d�? wok�? cypla po?udniowego, pod koniec baksztag na podej?ciu i niemi?a niespodzianka - silnik nie zapali? (konieczny odwr�t i szybka naprawa blokady d?wigni rewersu). Cumy i odbijacze na pok?ad, wp?ywamy do Liepai, cumujemy o 1210.

Ma?o ciekawe nabrze?e � ale keja wzmocniona, cho? drewniana, wielki szyld ROYAL HOTEL na dawnych budynkach fabrycznych, dziewi?tnastowieczny most na rzece, par? motor�wek. Czego mo?na si? spodziewa? po by?ej bazie radzieckich okr?t�w podwodnych?
Ma?omiasteczkowa atmosfera, ponury krajobraz, klimat lat 50-tych, 60-tych, siedemdziesi?tych - zaniedbane budynki, smutne, opustosza?e ulice. Przemkn?? zielony tramwaj, na chwil? zas?oni? ponur? rzeczywisto??. Mimo biedy jest czysto, schludnie - je?li tylko w?a?cicieli sta? na konserwacj? budynk�w � dor�wnuj? fi?skim wzorom. To w dzielnicy postindustrialnej. Id?c z dawnego placu targowego w stron? reprezentacyjnej cz??ci miasta � niewiele si? zmienia; kiedy? ten dworzec t?tni? ?yciem, a teraz� mo?e unijne fundusze pomog? w renowacji zabytkowych drewnianych dom�w?
Stan? si? ozdob? miasta - jak ko?ci�? i cerkiew? Lutera?ski ko?ci�? chyba nie znalaz? sponsor�w.
W katolickim ko?ciele ciekawa architektura i zadbane wn?trze. Z XIX- wiecznymi kamienicami kontrastuj? drewniane domy, unikalne na ?wiatow? skal?. Z ciekawszych obiekt�w: eklektyczny pawilon kupiecki, gmach biblioteki i szko?y ?redniej. Odlany z br?zu cie?la z legendy o Liepai pracuj?cy przy skwerze ma sporo do zrobienia. Rynny zabezpieczone s? przed wiatrem, nie kotami. Chocia? amator�w kociej muzyki tu sporo - kafejka z gitarzyst? w szyldzie, muzyczne grafiti w stolicy ?otewskiej muzyki rockowej. W pot??nej Sali Koncertowej odbywaj? si? mi?dzy innymi festiwale� - bo w?a?nie w Liepai powsta?y pierwsze ?otewskie kapele rockowe.
Miedzy drzewami � zielone kopu?y niewielkiej cerkwi � to cmentarna kaplica, wok�? spoczywaj? zgodnie wyznawcy r�?nych religii - krzy?e prawos?awne i niemieckie krzy?e ?elazne z I wojny ?wiatowej, hitlerowskie swastyki i gwiazda czerwonoarmisty. Burzliwe losy miasta o strategicznym po?o?eniu. Wiek XX tak?e nie by? ?askawy. Usytuowanie w Liepai bazy okr?t�w podwodnych na dziesi?tki lat odgrodzi?o miasto od cywilizacji, ca?kowicie zablokowa?o rozw�j miasta.
Za ruchomym mostem na odnodze rzeki stacjonowali ?o?nierze radzieccy obs?uguj?cy baz?. Obecnie opustosza?e, odrapane bloki kontrastuj? z odrestaurowywan? star? cerkwi?. Zagospodarowana przez armie jako sk?ad, a potem jako sala balowa � unikn??a ca?kowitego zniszczenia.
Droga powrotna z bazy na jacht jest prosta i tak samo d?uga. Przy drodze, mi?dzy drzewami � nietypowy klombik � praktyczny warzywniak, dobrze ?e zd??yli?my przej?? na drug? stron? przed otwarciem mostu. By?a okazja do spotkania z ?otyszk? Martyn? � przewodniczk?. Sporo opowiedzia?a o historii miasta, o czasach gdy miasto by?o praktycznie zamkni?te i nielicznym mieszka?com zezwalano na wyjazd.
Jeszcze kolacja przed odjazdem. To prawdopodobnie jest ostatni, przed Gdyni?, port w tym rejsie.

Wiatr s?aby W, SW 2, dok?adnie przeciwny, ale na szcz??cie w nocy rozwiewa si? i SW 4 ju? na 2 refach ?adna jazda, ale jeszcze nie pod polski brzeg.

SW 3-4 czyli hals�wka, mijamy Ventspils, byle do domu.
Halsowanie jest konieczne, ale na jednym halsie dzia?a SAMOSTER.
Znowu niespodzianka � akwen 117 zamkni?ty i zamiast na po?udnie, prosto do Gdyni, trzeba p?yn?? kursem 270, byle dalej od rosyjskiej strefy brzegowej. Ale humory dopisuj?. Dopiero pod wiecz�r ?adna jazda w d�? do P�?wyspu Helskiego, bejdewind s?abnie. W nocnej ciszy przed burz? na wysoko?ci Jastarni �� kompletna flauta i ciemno??, a potem ulewa i... Warto by?o szybko zrzuci? kliwra, bo po ulewie (mycie pok?adu) - 54 kn wiatru na wiatromierzu.
Taki dodatek specjalny na koniec tu? przed Cyplem Helskim. Nad ranem, dla odmiany, flauta. Pomog?o dopiero rozrefowanie grota i...

Prowadz?cy Zbigniew Witbrot
I wachta Stanis?aw Konieczny, Renata Loska
II wachta Leszek Markiewicz, Waldemar Sypniewski
III wachta Romuald Sypniewski, Zbigniew Witbrot

Razem:
godzin rejsu 619
godzin p?ywania 325
godzin postoju 294
przebyto 1460 mil morskich
?rednia pr?dko?? 4,4kn